- Architektura renesansowych dworów na Dolnym Śląsku wyd. Muzeum Architektury autor: Krzysztof Eysymontt
ISBN: 978-83-89262-58-5
Autor: Krzysztof Eysymontt
Ilość stron: 500
Format: 23 x 27 cm
Oprawa: miękka
Wydanie: 2010
Opis:
Pięknie wydana i bogato ilustrowana książka jest
pierwszym, a zarazem kompletnym opracowaniem unikatowego w skali europejskiej
zjawiska, jakim są dwory śląskie. Prezentowana w niej jest bogata dokumentacja
fotograficzna ukazująca stan obecny obiektów, ikonografia w postaci m.in.
rysunków F.B.Wernera i B. Mannfelda, rycin F.G.Endlera czy T. Blatterbauera,
fotografie archiwalne, a także rzuty wszystkich budynków oraz zachowane elementy
wystroju. Redaktorem naukowym książki jest kustosz Muzeum Architektury, pani
Beata Fekecz-Tomaszewska.
Bogato ilustrowana (436 ilustracji, w tym
większość barwnych) książka składa się z dwóch części: obszernej rozprawy
naukowej zawierającej analizę architektury dworów na Dolnym Śląsku oraz części
katalogowej zawierającej opisy, omówienie dziejów, stanu zachowania
oraz rzuty 113 obiektów. Autorem książki jest wybitny badacz i znawca
architektury nowożytnych dworów na Dolnym Śląsku – Krzysztof Eysymontt. Wystawa
w Muzeum Architektury o tym samym tytule wraz z książką została zrealizowana
dzięki dotacji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu
“Dziedzictwo kulturowe” (priorytet: “Rozwój instytucji muzealnych”).
Książka ta jest pierwszym, a zarazem - na ile to możliwe -
kompletnym opracowaniem unikatowego w skali europejskiej zjawiska, jakim są
renesansowe dwory na Dolnym Śląsku. Dwory na tym terenie powstawały jako
siedziby miejscowej szlachty od końca XV do polowy XVII wieku. Były to
przeważnie niewielkie - choć niekiedy też okazałe - murowane budynki wznoszone
przy udziale działających wówczas na Śląsku włoskich architektów, budowniczych i
kamieniarzy, toteż wiele z nich jest przykładem znakomitej architektury
renesansowej o włoskim rodowodzie, w tym tak znaczące dla sztuki renesansu w
Polsce obiekty, jak dwory w Gorzanowie, Goli Dzierżoniowskiej, Wojanowie,
Wałbrzychu, Świdnicy Lubuskiej, Kliczkowie, Czernej, Luboradzu, Wojnowicach czy
Zagrodnie. Na terenie całego Śląska w ciągu stu pięćdziesięciu lat wzniesiono
ponad dwieście dworów. Można rzec, że Śląsk i sąsiednie Łużyce stały się w XVI i
w pierwszej połowie XVII wieku krainą dworów. Mimo licznych przebudów i zmian
nowożytne dwory Śląska, poza bardzo nielicznymi, trwały przez wieki, stanowiąc
świadectwo czasu ich powstania. Tak było aż do czasu utraty właścicieli, będącej
rezultatem całkowitej wymiany ludności na Dolnym Śląsku i części Łużyc po
drugiej wojnie światowej. Obecnie wiele z nich to już tylko pozostałości dworów,
niemal całkowicie zniszczonych. Jednak dzięki dokonywanym w ostatnich latach
zmianom własnościowym udało się odmienić tragiczny los niektórych obiektów – z
pietyzmem odnawiane lub wręcz podnoszone z ruin, powinny stać się zachętą do
podejmowania działań na rzecz ich ratowania. Mamy nadzieję, że książka, którą
właśnie oddajemy do rąk Czytelników, przyczyni się do upowszechnienia wiedzy o
tych cennych zabytkach oraz propagowania działań na rzecz ich konserwacji,
rewaloryzacji i rewitalizacji, które są niezbędne dla odtworzenia i
zachowania dla przyszłych pokoleń unikatowego krajobrazu kulturowego Dolnego
Śląska.