Leksykon
Autor: praca zbiorowa
ISBN: 9788364025068
Ilość stron: 960
Format: 21.5 x 30 cm
Oprawa: twarda
Wydanie: 2013
Opis:
Dwa lata po ukazaniu się „Leksykonu architektury
Wrocławia” prezentujemy drugą publikację w tej serii – „Leksykon zieleni
Wrocławia”. O ile w poprzednim dziele można było mówić o zebraniu i podsumowaniu
wiedzy będącej wynikiem wieloletnich, systematycznych badań, o tyle w wypadku
„Leksykonu zieleni Wrocławia” jest to pierwsze całościowe opracowanie wskazujące
na szeroki zakres problematyki kształtowania zieleni miasta. W przeciwieństwie
do badań nad architekturą, historia sztuki ogrodowej jest w Polsce młodą i nadal
mało popularną specjalizacją. Z tym wiąże się brak ugruntowanej metodologii i
niejednoznaczność terminologii.
Koncepcja „Leksykonu zieleni Wrocławia”
zakłada ukazanie różnorodności „obiektów” zieleni miasta w ujęciu zarówno
historycznym i artystycznym, jak i przyrodniczym, głównie botanicznym.
Prezentowana Państwu publikacja jest dziełem, w którym podjęto próbę połączenia
wyników badań przedstawicieli wielu dziedzin nauki. Jest również postulatem, aby
tak wszechstronnie rozumianą zieleń traktować jako dziedzinę wymagającą
współpracy przedstawicieli nauk humanistycznych, przyrodniczych i ścisłych. Stąd
wśród ponad stu autorów – obok historyków, historyków sztuki, kulturoznawców,
botaników, zoologów i rolników – znaleźli się filolodzy, historycy literatury,
muzykolodzy, a także przedstawiciele środowisk twórczych: architekci i
architekci krajobrazu. W założeniu twórczyń jego koncepcji, leksykon ma być
apelem o holistyczne traktowanie tej bardzo trudnej i wieloaspektowej
substancji. Wielkie uznanie należy się autorom, którzy swoją dotychczasową
wiedzę potrafili i chcieli wykorzystać do spopularyzowania tej
problematyki.
Wynikiem jest publikacja będąca swoistą mozaiką. Znajdują
się w niej bowiem liczne indywidualne hasła alej, ogrodów, parków, terenów
spacerowych, ale także rozległych lasów i dolin rzecznych. Uwzględniono
występowanie artefaktów, gatunków zagrożonych i chronionych, pomników przyrody
oraz osobliwości dendrologicznych. Wiele terenów zieleni nie ma jeszcze swoich
indywidualnych haseł – czekają na badaczy, którzy w przyszłości zajmą się ich
historią, kompozycją i współczesnymi funkcjami.
Ocenie Czytelników
pozostawiamy odpowiedź na pytanie, jaka wizja zieleni w mieście rysuje się po
zapoznaniu z materiałem zgromadzonym w publikacji. Pragniemy jednak zaakcentować
jeden problem: obserwacja historycznych przemian w tej dziedzinie jednoznacznie
wskazuje na konieczność komponowania zieleni. Nie może być ona wynikiem
przypadku, nawet jeśli pozostawiamy wyspy środowiskowe lub renaturalizujemy
zdegradowane obszary. Podstawą działania powinno być przede wszystkim dobre
prawo. Normy ilościowe i jakościowe terenów zieleni były zawsze decydujące o
komforcie życia w mieście. Dopiero po przyjęciu właściwych standardów
współcześni twórcy sztuki krajobrazu mogą kreować piękne i funkcjonalne
przestrzenie w mieście. Przestrzenie służące duchowemu i fizycznemu rozwojowi
mieszkańców, uwzględniające jednocześnie potrzeby świata roślin i zwierząt oraz
pozostające w zgodzie z historyczną strukturą terenów zieleni.
Ze względu
na stosunkowo krótki czas realizacji projektu – niecałe 2 lata – i ograniczoną
objętość, Leksykon zieleni Wrocławia z pewnością nie wyczerpuje tematu w całości
– mamy nadzieję, że stanie się on inspiracją do dalszych interdyscyplinarnych
badań. Trudno jednak oprzeć się wrażeniu, że nawet miejscami niepełny obraz
zieleni Wrocławia przedstawiony w leksykonie świadczy o jej unikatowej wartości.
W dużej mierze jest ona jednak kreacją przedstawicieli poprzednich pokoleń
starających się działać zgodnie z warunkami stworzonymi przez naturę. Nie ulega
wątpliwości, że również współczesne kierunki kształtowania przestrzeni miejskiej
powinny uwzględniać zarówno wartości wynikające z tradycji, jak i nowoczesne
nurty sztuki krajobrazu.
„Leksykon zieleni Wrocławia”, mimo że ideowo
jest kontynuacją tomu poświęconego architekturze, ma nieco inną strukturę,
wynikającą ze specyfiki badanej materii. Wprowadzeniem są eseje, które omawiają
wybrane aspekty zieleni w mieście – od historycznych i współczesnych
artystycznych kreacji przestrzeni po tworzenie korytarzy ekologicznych,
występowanie gatunków synantropijnych i obecność fauny. Główną część leksykonu
stanowią hasła indywidualnych „obiektów”, omawianych w układzie topograficznym,
analogicznym do pierwszego tomu: Stare Miasto, wyspy, Wrocław lewobrzeżny i
Wrocław prawobrzeżny. Ze względu na wyjątkowość krajobrazu kulturowego Wielkiej
Wyspy została on wyodrębniona jako niezależna jednostka terytorialna. Każdą z
części poprzedza ogólna charakterystyka zieleni osiedli wrocławskich. Ze względu
na silny związek sztuki krajobrazu z urbanistyką zdecydowano się na
przedstawienie osiedli według aktualnego podziału administracyjnego miasta. Jest
to próba opisu dawnej i obecnej struktury terenów zieleni, czasem zaś
odnotowanie jej braku. Podział ten nie zawsze odzwierciedla wielowiekowe
przemiany, czego przykładem są historyczne Partynice, znajdujące się na terenie
obecnych Krzyków i usytuowanego tutaj parku Klecińskiego. Ponadto w ramach
dużych osiedli występują osiedla mieszkaniowe o tych samych nazwach, ale
indywidualnych cechach. Aby zaakcentować tę dwustopniową strukturę, zróżnicowano
zapisy, wyodrębniając np. z dużego osiedla Kozanów osiedle mieszkaniowe
„Kozanów” jako mniejszą jednostkę. W celu uwidocznienia fazy sprzed włączenia
podwrocławskich wsi w obecne granice administracyjne miasta posłużono się
określeniem lokalizacji typu: „w dawnej wsi Kozanów” czy „w dawnej wsi
Krzyki”.
W każdej części topograficznej w porządku alfabetycznym ułożono
hasła rzeczowe, z których większość ma dwu-, a czasem nawet trzystopniową
strukturę: część pierwsza dotyczy historii i kompozycji omawianego dzieła, część
druga – aktualnego układu i obecnej roślinności drzewiastej, część trzecia –
warstwy zielnej. Autorami każdej części są specjaliści w danej
dziedzinie.
Chcąc ułatwić Czytelnikom poruszanie się w tej zróżnicowanej
materii, w osobnej kategorii wydzielono hasła problemowe, przybliżające tematykę
związaną z kulturową działalnością człowieka i zagadnienia przyrodnicze. W
ramach pierwszej grupy wyodrębniono następujące zakresy tematyczne: kompozycja,
chronologia i typologia, funkcje i symbolika, wydarzenia i wystawy, teoria i
konserwatorstwo, krajobraz.
Kolejną część leksykonu tworzą noty
biograficzne osób oraz instytucji i organizacji, a nawet czasopism, które miały
i mają swój udział w kształtowaniu zieleni we Wrocławiu.
Podobnie jak w
Leksykonie architektury Wrocławia, uzupełnieniem haseł jest słownik wybranych
pojęć oraz wybór literatury przedmiotu. Topograficzne identyfikowanie haseł
indywidualnych umożliwiają załączone plany z zaznaczoną numeracją haseł.
Wydawnictwo: | Via Nova |
Rodzaj: | leksykon zieleni ,
encyklopedie, leksykony, słowniki |
ISBN: | 9788364025068 |
Autor: | praca zbiorowa |
Format: | 21.5 x 30 cm |
Ilość stron: | 960 |
Język: | polski |
Oprawa: | twarda |
Wydanie: | 2013 |